ZOEKEN

MEER ZOOGDIER REGISTER

Bekijk alle zoogdier register in het overzichtNaar overzicht»

DWARSDOORSNEDEN

In Google Maps

Maak een doorsnede»

FOSSIELVONDSTEN

Fossielen op de kaart van Nederland

Bekijk de kaart»
Geologie van Nederland
is een initiatief van

Muizen uit het Pleistoceen

Taxonomie

Klasse
Mammalia
Orde
Rodentia
Familie
Muridae
Geslacht
Apodemus, Micromys
Soort 1
Apodemus sylvaticus
Soort 2
Apodemus maastrichtiensis
Soort 3
Micromys minutus (Pallas, 1771)
Bosmuis.

De Muridae of echte muizen is de knaagdierfamilie waartoe onder andere de huismuis, dwergmuis, bosmuis en de rat toe behoren. Veel andere kleine knaagdieren worden weliswaar in het Nederlands ook met muis aangeduid, maar deze behoren aan andere families toe. We kennen bijvoorbeeld de veldmuis en de aardmuis (woelmuizen), maar ook de eikelmuis en de hazelmuis (slaapmuizen).


Het gebit van echte muizen wordt, net als dat van hamsters, gekenmerkt door knobbelkiesjes. In tegenstelling tot hamsters liggen in de bovenkaak drie rijen knobbeltjes naast elkaar. In de onderkaakkiezen zijn de knobbels vergroeid tot V-vormige chevrons, waarbij de punt naar voren wijst.


De Muridae kent zijn grootste diversiteit in de tropen. In de gematigde streken zijn de woelmuizen de dominante groep. In het Pleistoceen van Nederland vinden we dan ook slechts twee geslachten, de bosmuis Apodemus en de dwergmuis Micromys. Deze muizen kwamen hier voor tijdens de warme perioden van het Pleistoceen. De taxonomie van Apodemus is een ingewikkelde zaak, omdat soorten op het gebit moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. Dit geldt met name voor de soorten uit het Tertiair en het Vroeg Quartair. Maar ook de recente bosmuis en geelbandbosmuis hebben gebitten die zeer sterk met elkaar overeenkomen.

 

De grootste echte muizen verzameling van ons land komt uit Tegelen. Hier zijn honderden kiezen van Apodemus gevonden. Freudenthal et al. (1976) determineerden deze als resten van de recente bosmuis A. sylvaticus (Linnaeus, 1758). Daarnaast is ook de dwergmuis Micromys in Tegelen aangetroffen, zij het in veel kleinere aantallen.


Fossielen van Apodemus sylvaticus zijn ook bekend uit de Zuurlandboring, van de Maasvlakte (van Kolfschoten & Vervoort-Kerkhoff, 1999), uit Neede en Fransche Kamp (van Kolfschoten, 1990a) en de Belvédère groeve bij Maastricht (van Kolfschoten, 1985). In het boven Midden Pleistoceen van de laatste twee vindplaatsen is naast de gewone bosmuis ook nog een tweede, kleinere soort aangetroffen, die beschreven is onder de naam A. maastrichtiensis (van Kolfschoten, 1985; 1990a).


De dwergmuis is behalve van Tegelen alleen bekend van de Maasvlakte. De resten van Micromys minutus (Pallas, 1771) die hier zijn aangetroffen, zijn waarschijnlijk van een Holocene ouderdom (van Kolfschoten & Vervoort-Kerhoff, 1999).

Referenties

  • Freudenthal, M., T. Meijer & A.J. van der Meulen 1976 Preliminary report on a field campaign in the continental Pleistocene of Tegelen (The Netherlands). - Scripta Geologica 34: 1-23.
  • Kolfschoten, T. van 1985 The Middle Pleistocene (Saalian) and Late Pleistocene (Weichselian) mammal faunas from Maas-tricht-Belvédère (Southern Limburg, The Netherlands).- Mededelingen Rijks Geologische Dienst 39 (1): 45-74.
  • Kolfschoten, T. van 1990a The evolution of the mammal fauna in the Netherlands and the Middle Rhine Area (Western Germany) during the Late Middle Pleistocene.- Mededelingen Rijks Geologische Dienst 43 (3): 1-69.
  • Kolfschoten, T. van & Y. Vervoort-Kerkhoff 1999 The Pleistocene and Holocene mammalian assemblages from the Maasvlakte near Rotterdam (the Netherlands), with special reference to the Ovibovini Soergelia minor and Praeovibos cf. priscus. - in: Reumer, J.W.F. & J. de Vos (eds.) Elephants have a snorkel! Papers in honour of Paul Y. Sondaar. Deinsea 7: 369-382.
  • Veen, J. van 1998 Kor en Bot en de Muizenbuis. De vangst van de eerste resten van kleine zoogdieren uit het Tiglien van de Oosterschelde.- Cranium 15 (1): 21-29.

Meer zoogdier register

Alces alces (Linnaeus, 1758)
Alces gallicus (Azzaroli, 1952)/Alces latifrons (Johnson, 1874)
Alopex lagopus (Linnaeus, 1758) en Vulpes vulpes (Linnaeus, 1758)
Anancus arvernensis (Croizet & Jobert, 1828)
Aonyx antiquus (De Blainville, 1841)
Arvicola
Bison menneri Sher, 1997
Bison priscus Bojanus, 1827
Bos primigenius Bojanus, 1827
Bubalus murrensis (Berckhemer, 1927)
Canis etruscus Forsyth Major, 1877
Canis lupus Linnaeus, 1758
Capra ibex Linnaeus, 1758
Capreolus capreolus (Linnaeus, 1758)
Castor fiber Linnaeus, 1758
Cervus elaphus Linnaeus, 1758
Cervus rhenanus Dubois, 1904
Chalicotherium sp.
Coelodonta antiquitatis (Blumenbach, 1799)
Crocuta crocuta spelaea (Goldfuss, 1810)
Dama dama (Linnaeus, 1758)
Desmaninae uit het Pleistoceen
Eekhoorns uit het Pleistoceen
Elephas antiquus
Enhydrictis ardea (Bravard, 1828)
Equus caballus Linnaeus, 1758
Equus hemionus Pallas, 1775
Equus hydruntinus Regalia, 1907
Equus major Boule, 1927
Erinaceidae uit het Pleistoceen
Eucladoceros ctenoides (Nesti, 1841)
Gazella deperdita (Gervais, 1847)
Gewone mol uit het Pleistoceen
Gulo schlosseri Kormos, 1914
Hamsters en springmuizen uit het Pleistoceen
Hipparion sp.
Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758
Homo sapiens Linnaeus, 1758
Homotherium latidens Owen, 1846
Hyaena brevirostris Aymard, 1846
Hyaena perrieri Croizet & Jobert, 1828
Hystrix refossa Gervais, 1852
Lagomorpha uit het Pleistoceen
Lemmingen uit het Pleistoceen
Leptobos elatus (Pomel, 1853 ex Croizet)
Lutra lutra (Linnaeus, 1758)
Lynx lynx (Linnaeus, 1758)
Macaca sylvanus florentina (Cocchi, 1872)
Mammut borsoni (Hays, 1834)
Mammuthus meridionalis (Nesti, 1825)
Mammuthus primigenius
Mammuthus trogontherii
Megaloceros dawkinsi (Newton, 1882) en Megaloceros savini (Dawkins, 1887)
Megaloceros giganteus (Blumenbach, 1808)
Meles meles (Linnaeus, 1758)
Microtus
Mimomys
Oerhermelijn, wezel en bunzing
Ovibos moschatus (Zimmermann, 1780)
Panthera gombaszoegensis Kretzoi, 1938
Panthera pardus (Linnaeus, 1758)
Panthera spelaea (Goldfuss, 1810)
Praeovibos priscus Staudinger, 1908
Rangifer tarandus (Linnaeus, 1758)
Rosse woelmuis uit het Pleistoceen
Slaapmuizen
Soergelia minor Moyà-Solà, 1987
Spitsmuizen uit het Pleistoceen
Stephanorhinus etruscus (Falconer, 1868)
Stephanorhinus hemitoechus (Falconer, 1868)
Stephanorhinus kirchbergensis (Jäger, 1839)
Sus scrofa Linnaeus, 1758
Sus strozzii Meneghini; Forsyth Major, 1881
Tapirus arvernensis Croizet & Jobert, 1828
Trogontherium cuvieri Fischer von Waldheim, 1809
Ungaromys
Ursus arctos Linnaeus, 1758 & U. deningeri Von Reichenau, 1904
Ursus etruscus Cuvier, 1823
Ursus spelaeus Rosenmüller & Heinroth, 1794
Woelmuizen uit het Pleistoceen