|
|
Losser is een gemeente in het oosten van Nederland aan de grens met Duitsland. Binnen de grenzen van de gemeente zijn veel unieke plekken, bedrijven en landschappen te vinden, onder andere in het dorp Losser. De Gemeente Losser (2022) schrijft daarover op haar website: “Stuk voor stuk zijn het schatten die de moeite waard zijn voor onze inwoners, ondernemers en toeristen. Daarom noemen we de gemeente Losser dan ook ‘De Schatkamer van Twente’.”
Op 15 april 2022 opende het Geologie Museum Losser, gelegen in het dorp Losser, officieel haar deuren. Het museum is een resultaat van jaren van werk en inzet van de Stichting Staringmonument en richt zich op de geologische en vooral paleontologische rijkdom van de gemeente Losser en de directe omgeving. De stichting en het museum voeren als slogan “Beleef Losser in de diepte”.
Door een combinatie van (lokale) tektoniek dankzij diverse breuken in het gebied, stuwing en erosie door het landijs in
het Saalien en erosie en afzettingen van het riviertje de Dinkel in het Laat-Pleistoceen en Holoceen, is de (ondiepe) bodem van Losser geologisch zeer afwisselend en een rijke bron van fossielen (Ensing & Poorthuis, 2020). In het dal van de Dinkel, dat de gemeente Losser doorkruist, zijn sporen en resten uit het Pleistoceen gevonden: niet alleen de fraai ontsloten afzettingen zoals bij het aardkundig monument in het Lutterzand (Schlüter, 2005; Weertz & Weertz, 2008), maar ook artefacten van Neanderthalers en botten van zoogdieren, vogels en vissen uit de zandwinningen De Oelemars net buiten het dorp Losser of Holt-und Haar in Westenberg net over de grens in Duitsland (Schlüter, 2005; Van Geel et al., 2006; Mijts & Liscaljet, 2014; Ensing & Poorthuis, 2020). Resten van wolharige mammoet, wolharige neushoorn en andere pleistocene zoogdieren worden in een van de fraaie vitrines in het Geologie Museum Losser getoond. De focus ligt echter terecht op een ander geologisch hoogtepunt in Losser: fossielen uit de Staringgroeve. Dit materiaal komt uit het Vroeg-Krijt.
De Staringgroeve is een unieke groeve: ze is namelijk in het dorp Losser aangelegd als monument voor Nederlands
eerste geoloog W.C.H. Staring (1808-1877) en voor het doen van geologisch onderzoek en het verzamelen van fossielen; dus niet voor grondstoffenwinning als bouwmateriaal of voor industrie e.d. In De Oude Aarde. Geologie in gemeente Losser (verkrijgbaar in het Geologie Museum Losser) door Ensing & Poorthuis (2020) is de geschiedenis van de Staringgroeve in detail beschreven. In de groeve is ruim 3 meter Losserse zandsteen (formeel onderdeel van het Gildehaus Zandsteen Laagpakket) ontsloten, met een ouderdom uit het Onder-Krijt (Hauterivien). Deze zandsteen is door het zachte en brokkelige karakter ongeschikt als bouwmateriaal, maar wel fossielrijk. Op basis van de fauna, waaronder vooral zeer talrijke bivalven, maar ook ammonieten, gaat het om mariene afzettingen en op basis van het vrij algemeen voorkomen van drijfhout, is geconcludeerd dat de afzetting in rustig water vrij kustnabij gebeurde (Kemper, 1976; Ensing & Poorthuis, 2020).
Onderzoek in de Staringgroeve is nog altijd actueel: onlangs nog werden door Becker et al. (2021) fossiele vervellingsresten van
kreeften uit deze groeve als nieuwe soort beschreven: Glypheopsis tubantiensis Becker et al., 2021. Bovendien is de groeve recentelijk uitgebreid, zodat er de komende jaren nog veel fossiel materiaal verzameld kan worden en bovendien nog geologische waarnemingen gedaan kunnen worden. De groeve is op afspraak onder begeleiding van de Stichting Staringmonument te bezoeken door onderzoekers en verzamelaars. Het Geologie Museum Losser is gevestigd in het “Hengelhoes”, een akkerburgerwoning uit begin 1600 in het centrum van Losser. Na restauratie in opdracht van de gemeente Losser is het aangekocht door de Stichting Staringmonument en door hen verder aangepast om het geschikt te maken voor de museumfunctie.
In het Geologie Museum Losser worden in degelijke vitrines en de laden daaronder tal van fossielen tentoongesteld uit de collectie van Stichting Staringmonument en die van privéverzamelaars verbonden aan de stichting. Het grootste deel is afkomstig uit de Staringgroeve, waaronder steenkernen van bivalven, gastropoden, zee-egels en ammonieten en afdrukken van belemnieten en kreeftachtigen. Er is verder onder andere materiaal te zien uit Noricumklei op de grens tussen Vroeg- en Laat-Hauterivien die bij de aanleg van een visvijver/ ijsbaan aan de Broekhoekweg/Nitertweg direct ten westen van Losser ontsloten was, zoals belemnieten en ammonieten.
Uit Keileemgroeve De Osse (bron van gemengd materiaal, waaronder Onder-Krijt en Eoceen) direct ten oorden van het dorp zijn onder andere belemnieten tentoongesteld. De fossielen zijn voorzien van etiketten met de wetenschappelijke naam en eventuele andere bijzonderheden. Voor serieus geïnteresseerden is dat natuurlijk een must, maar het is tegenwoordig niet langer een vanzelfsprekendheid in tentoonstellingen. Het Geologie Museum Losser biedt naast de tentoonstelling ook een duurzaam onderkomen voor de collectie in het depot en een plaats voor collectiebeheer en onderzoek door leden van Stichting Staringmonument en andere belangstellenden. Een bezoek aan het Geologie Museum Losser is goed te combineren met een bezoek
aan een van de andere geologische bezienswaardigheden in dit geologisch rijke gebied, zoals (op afspraak) een bezoek aan de Staringgroeve.
|
|
|
|
