Nederland wordt wel als het afvalputje van Noordwest-Europa beschouwd, omdat de grote rivieren in ons land sediment lozen dat wordt aangevoerd vanuit vergelegen berggebieden. Dit betekent dat in Nederland nauwelijks plaatseigen natuursteen aan het oppervlak voorkomt. Alleen in de Achterhoek, Twente en Zuid-Limburg vinden we enkele ontsluitingen met vast gesteente. Toch liggen door heel Nederland grote keien voor het oprapen. Deze keien noemen we zwerfstenen. Ze hebben vaak een reis van vele tientallen, honderden of zelfs duizenden kilometers afgelegd voordat ze ons land bereikten. Maar hoe is het mogelijk dat we zulke exotische stenen in ons land kunnen vinden? Waar komen die zwerfstenen vandaan? Hoe zijn ze in ons land terecht gekomen? Waar zijn de belangrijkste vindplaatsen?
Zwerfstenen zijn de afbraakgesteenten van gebergten met een doorsnee van meer dan 25 mm, die op natuurlijke wijze zijn vervoerd en afgezet door ijs of water. In Nederland komen twee hoofdtypen zwerfstenen voor, namelijk noordelijke en zuidelijke. Noordelijke zwerfstenen zijn door het landijs vanuit Scandinavië tijdens de voorlaatste ijstijd van het Pleistoceen in Noord-Nederland afgezet. Zuidelijke zwerfstenen zijn door rivieren vanuit het zuiden en oosten tijdens het Plioceen en Pleistoceen afgezet, vooral in Oost-Nederland. Gebergten zijn opgebouwd uit vele verschillende soorten gesteenten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we in ons land een mix van verschillende typen zwerfstenen aantreffen, die de variëteit aan gesteenten uit het berggebied van oorsprong weerspiegelt. Afhankelijk van de herkomst en transportwijze is in Nederland een aantal kenmerkende 'zwerfsteengezelschappen' te onderscheiden.
- Roderic Bosboom, Naturalis
